هنر و مهارت تربیت و تبلیغ
بنّایی را در نظر بگیرید که همه سفارشات خرد و کلان مربوط به بنّایی مانند شناژبندی، آجرچینی، سقف‌زنی، نصب در و پنجره، گچ و خاک، موزاییک‌کاری، کاشی‌کاری، گچ‌کاری و... را قبول میکند. به دلیل پایین بودن کیفیت، کمّیت و بازدهی در زبان عرفی به او و امثال او «همه کاره هیچ کاره» گویند. البته همین فرد اگر کارها و خرده کارهایی که نیاز به تخصص ندارد را بپذیرد و آنهایی که نیاز به تخصص دارد را ارجاع دهد، کمک خوبی برای رشد کارهای مهم‌تر متخصصان و مردم است. مشکل کار وقتی است که از نظر تخصص پا درکفش بزرگ‌تر از خودش کند. بی‌تردید فردی که در یکی از این رشته‌ها تخصص دارد از نظر زیباشناختی و ظرافت، محکم کاری، سرعت، پیش‌بینی انجام کار، آسیب‌شناسی، تخمین مصالح مورد نیاز، صرفه‌جویی و عدم استهلاک مصالح و... موفق‌تر از همه فن حریف است؛
مبلّغ متخصص،تمام همّ و غمّش در یک رشته تبلیغی مثل خطابه، قصه گویی، قصه نویسی و... می‌باشد. گرایش خود را با توجه به تجارب قبلی، استعداد، علاقه، ذوق و عشقش انتخاب میکند و به دلیل آشنایی خوبش در شناخت عناصر «زمان»، «مکان»، «روش»، «زبان»، «نیاز»، «آسیب» و «پیامد»است که باید گفت:اوّلاً تبلیغ هم «علم» است و هم «هنر»؛ و دیگر این‌که از جهات زیر این کار هنرمندانه وعالمانه پرفایده به شمار می‌آید؛ از منظر روان‌شناسی، هرچه عادت قوی‌تر می‌شود آگاهی و توجه کمتر می‌شود و فرد به طور خودکار عملی را انجام می‌دهد؛اما در «اسلام» برای جلوگیری از آن که عبادت‌ها، عادات بی‌روح، غیر ارادی و غیر هدفی شود به استمرار «نیّت و توجه» در کارهای خوب تأکید شده است. نیّت، باطن و روح اعمال ما است و براساس بینش توحیدی در عادات مثبت، همیشه نوعی تفکر و تأمل وجود دارد و همین جریان الهی در کالبد اعمال سبب می‌شود که این عادات «لذت کِش» شوند نه «لذت کُش».
به این مولفه‌ها عناصر تبلیغ گفته می‌شود. که عبارتند از؛
1. مخاطب‌شناسی؛ (شناخت ویژگی‌های گیرنده یا شنونده)
2. نیازشناسی؛ (شناخت نیاز‌ها، رغبت‌ها و علایق مخاطب)
3. روش‌شناسی؛ (شناخت فضای روحی و روانی مخاطب و محیط او)
4. زبان‌شناسی و واژه گزینی؛ (زبان آگاهی و هشیاری بر ادبیات و گفتمان روز)
5. زمان‌شناسی؛ (زبان آگاهی و توجه به ضرورت‌ها و مقتضیات زمان)
6. مکان شناسی؛ (مکان آگاهی و توجه به ضرورت‌ها و مقتضیات مکان)
7. پیامد‌شناسی؛ (ارزشیابی، بازخوردگیری و ارزیابی اثر بخشی و کارآمد بودن فرآیند تبلیغ) [1]
پی نوشت :
1. محمد حسین قدیری، روان شناسی و مهارت‌های رفتاری در تبلیغ غیر مستقیم، ص25
