زندگی آرام

پرسش:

سلام من یه پسر سوم دبستانی دارم. خیلی میترسه. تنهایی تو اتاق نمیخوابه. داداش کوچکش ک حدود 5سالشه گفتیم با هم بخوابن ولی وقتی اون شیطونی میکنه و از جاش بلند میشه و میاد بیرون .پسر بزرگم از ترس دنبالش راه میره ... الان یه مدتی شده ک با ب دنیا اومدن بچه سومم باباش کنارشون میخوابه... یا میخواد آب بخوره (شبا) تنها نمیره ....در مجموع از تنهایی خیلی میترسه تنها واینمیسته... میخواستم راهنماییم کنین..

 

 

پاسخ:

سلام بر شما
ممنون از اعتمادتان
اگر ریشه اختلال و مشکل را دقیق شناسایی کنیم. رفع آن راحت تر خواهد بود. ولی در هر حال درمان این مشکل نیاز به هماهنگی شما با همسرتان، شکیبایی، رعایت اصل تدریج و استفاده از تکنیک ها با آرامش و هنر دارد.

ریشه ترس کودکان
 سرمنشاء ترس کودک، اعم از اینکه معقول یا نامعقول باشد، باید در تجارب او در مراحل رشدش جستجو شود. برخی از مهم‌ترین علل اساسی ترس در کودک عبارتند از:
1. انتقال ترس از الگوها (والدین ترسو ـــ کودک ترسو).
2. تاریکی ابزاری برای تنبیه تهدید کردن کودک
3. انتظارات و توقعات افراطی و نامتناسب والدین از کودک
4. تجربه‌ها و خاطرات ناگوار و وحشتناک کودک
5. ویژگی‌های شخصیتی خود کودک (عوامل زیستی، سرشتی و آمادگی‌های فطری اولیه و داشتن بدنی آسیب‌پذیر و نحیف)
6. رشد ناکافی عاطفی و مغزی کودک
7. داشتن والدین بیش از حد حمایت‌کننده، محافظه‌کار و محتاط
8. سخت‌گیر بودن والدین و اعمال تنبیه‌های شدید
9. نداشتن برنامه‌ریزی قبلی و آماده کردن کودک بیمار برای انجام فرآیند درمان
10. ترس جدایی از والدین یا بیماری یا مرگ آنها
11. ترس از جن و ترس از دزد و دزدیده شدن
12. ترس از موجودات توهمی
13. تاثیر نامطلوب بعضی فیلم‌ها، کتاب‌ها
14. دادن پاسخ‌های اشتباه به سوالات کودک
15. نگفتن حقایق به کودک
 

روش های مقابله با ترس 
برای رسیدن به اهداف پیش‌بینی‌شده در این روش بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
 1. معمولا همه در کودکی ترس از تاریکی را تجربه می کنند. گفتگو درباره ترس و همه گیر بودنش در سنین کودکی و اطمینان دادن به کودک تا حدودی از تشدید ترس می کاهد. در اتاق تاریک با او بازی کنید. کنارش بنشنید و درباره علت ترسش گفتگو کنید.
2- نباید کودک را به ‌خاطر ترس، مسخره یا تهدید و سرزنش کنیم و باید از مقایسه کردن و گفتن جملاتی مثل خجالت‌آور است، تو دیگر بزرگ شدی، یا ببین مگر من می‌ترسم، به طور کلی خودداری کنیم.
3. تا جایی که ممکن است، کودک را به مهر و علاقه خود مطمئن کنیم.
4. هر عمل شجاعانه او را هر قدر هم کوچک باشد، تحسین کنیم.
5. برای غلبه بر ترس، چاره‌ای جز روبرو شدن با آن نیست بنابراین به‌تدریج باید محرک‌های جدید را جانشین محرک ترسناک کنیم تا ترس کودک از بین برود.
6- خوشبختانه اصول یادگیری، مخصوصا اصل خاموشی در مورد از بین بردن ترس، کاربرد زیادی دارد. به‌عنوان مثال، اگر کودکی از گربه می‌ترسد، ضمن نشان دادن گربه به کودک (محرک نامطبوع) به او مقداری شیرینی (محرک مطبوع) می‌دهیم و چندین بار این کار را تکرار می‌کنیم تا کودک پاسخ مثبت به موضوع ترسناک قبلی بدهد. اگر کودک از تاریکی می‌ترسد، ضمن بازی از او می‌خواهیم در اتاق تاریک جستجو و اسباب‌بازی‌های جالب را پیدا کند. با این روش محیط ترسناک کم‌کم برای او جالب می‌شود و ترسش از بین خواهد رفت. البته باید کودک را با تاریکی آشنا کرد و میزان تاریکی را به‌تدریج افزایش داد تا کودک به تاریکی عادت کند.
7. با استفاده از سرمشق‌دهی نیز می‌توان ترس کودک را از بین برد. کودکی که از تاریکی یا حیوانی می‌ترسد، اگر کودک دیگری را به طور زنده یا نمادین ( فیلم و کارتن) مشاهده کند که در اتاق تاریکش می خوابد و یا با آن حیوان بازی می‌کند، ترسش کم شود. برای کاهش ترس از حیوانات می‌توان کودک را با عروسک یا مجسمه حیوان آشنا سپس تصویر آن حیوان را برایش نقاشی کرد یا عکس آن را به او نشان داد و به‌تدریج آن حیوان را به کودک نشان داد تا ترس کودک از بین برود.
8- روی نقاط مثبت رفتاری – اخلاقی کودکتان تمرکز کنید و شهامت‌های کوچک او را بزرگ جلوه دهید و تشویق کنید. بخشی از ترس‌های کودکان را نیز می‌توان از راه نزدیکی تدریجی کودک به موقعیت و منبع ترسناک همزمان با ایجاد همخوانی و محیطی نشاط‌آور برایش کاهش داد (مثلا نحوه اجرای تزریقات را به طریق بازی‌درمانی همراه با پخش موسیقی شعرهای شاد کودکانه برای کودک انجام دهید) تا بتوان نقشی در کاهش میزان ترس کودکان از مراکز بهداشتی و فرآیند درمان داشته باشیم. باید به خاطر داشته باشیم که همه این مراحل را باید با صبر و حوصله و در مدت زمان مناسبی طی کرد.
9.کودک را در برابر ترس مقاوم کنید.
مجموعه ای از بازی ها می توانند کودک را به تاریکی عادت دهند. به برخی از این بازی ها توجه کنید:
·       دنبال بازی. خودتان نقش راهنما را بر عهده بگیرید و از کودک بخواهید شما را دنبال کند. بهتر است با دستتان او را راهنمایی کنید. در ابتدا، بازی را در روشنایی انجام دهید و فقط گاهی وارد تاریکی شوید؛ اما به تدریج، مدت زمان بیشتری را درتاریکی بگذرانید. اگر کودک خواست، جای خود را با او عوض کنید.
·       بشمار بازی. همراه با فرزندتان در یک محل تاریک بایستید و تا عدد سه بشمارید. کم کم، این زمان را طولانی کنید تا به شصت ثانیه برسد. او را از صمیم قلب تحسین کنید. به تدریج، صدایتان را پایین تر بیاورید. برای یک کودک بزرگتر می توانید این زمان را تا چند دقیقه نیز افزایش دهید.
·       در تاریکی، گرگم به هوا بازی کنید. هر کدام به نوبت گرگ شوید و در حین بازی، حسابی سر و صدا کنید.              
·       اتاق مخصوص بازی بسازید. برای نمونه، بر روی میز پتویی بیندازید و به کودک اجازه دهید تا به زیر آن برود و برایش در و پنجره درست کند. این مکان، فضای مناسبی برای بازی کردن در تاریکی است.
·       با او قایم باشک بازی کنید. و یا شی ای خاص را در یک مکان تاریک، مخفی کنید و از او بخواهید آن را پیدا کند تا در این صورت یک علامت مثبت بدست آورد. می توانید برای هر سه علامت مثبت هدیه ای کوچک به او بدهید.
·       نقش جاسوس ها را بازی کنید. همراه با کودکتان در حالی که یک چراغ قوه در دست دارید به اتاق تاریکی وارد شوید و نقش جاسوس ها را بازی کنید.

10- در مواردی که ترس کودک آنقدر شدید است که با به‌کارگیری این روش‌ها موفق به کاهش یا از بین بردن آن نمی‌شویم، بهتر است به روان‌شناس کودک مراجعه کنیم و مشکل کودک را با او درمیان بگذاریم.
 

 

ر.ک: چگونه با کودکم رفتار کنم، استفن گاربر، ترجمه شاهین خزعلی و همکاران، ص447-450

وبلاگ زندگی آرام